دریاچه شگفت انگیز سد دز

چهارشنبه 1 اردیبهشت 95

با تکمیل شدن گروه 6 نفره همسفران در دزفول، ساعت 8:20 صبح طبق هماهنگی قبلی با آقای گشتاسب شهی زاده، راهنمای گردشگری در روستای پامنار، برای گشت در دریاچه سد دز و دیدن جغد ماهیخوار از مسیر دزفول-شیهون به سمت روستای مذکور حرکت کردیم.

صبحانه، آش قلم کاران دزفول

در میانه ی راه در پارک جنگلی لاله، گشت یک ساعته ای داشتیم. جالبترین مسئله در این پارک، حضور دهها یاکریم بود که صدای آنها از گوشه و کنار پارک به گوش می رسید، صدایی که شنیدن آن در میان انبوه درختان به ویژه در شب بسیار وهم انگیز است.

پارک جنگلی لاله دزفول

سسک درختی زیتونی

پیپت درختی

سسک بیدی

مسیر زیبای شیهون تا روستای پامنار در مجموع حدود پنجاه کیلومتر بود و به دلیل تپه ماهوری بودن، حدود یک ساعت به طول انجامید. در مسیر حرکت، گروه های دلیجه کوچک در پرواز دیده می شدند.

جاده ی روستای پامنار دزفول

دلیجه کوچک

در انتهای جاده ی پامنار، کم کم دریاچه سد دز پدیدار شد.

نمایان شدن دریاچه سد دز

پس از آشنایی اولیه با آقای گشتاسب شهی زاده که راهنمای گردشگری در روستای پامنار و قایقران برنامه بودند، سوار بر قایق شدیم و گشت را آغاز کردیم. 

دریاچه سد دز، وسعت قابل توجهی دارد و طی کردن تمام مسیر آبی آن در فصل پر آب، حدود 60 کیلومتر به طول می انجامد. بخش اعظم طول مسیر در آبروهای پیچ در پیچ و نسبتا باریک بود که پس از عبور از هر پیچ از زیبایی های مناظر مبهوت می شدیم.

مسیر حرکت در دریاچه سد دز

(تهیه: یاشار صدف زاده)

دریاچه سد دز

شکوفه های خرما!

دیوارچینی ها در صخره های صعب العبور

در گذشته محلی ها برای انبار مواد غذایی خود و حفظ آنها از گزند حیوانات فضاهایی را با دیوارچینی ایجاد کرده و برای دسترسی به آنها از بالای صخره به وسیله طناب به پایین معلق می شدند.

هدف اصلی گشت در دریاچه، مشاهده جغد ماهیخوار بود که یکماه قبل توسط دوست خوبمان عاطفه موسویان در همین منطقه مشاهده شده بود. به گفته ی آقای شهی زاده، این جغدها سالهاست در محل مشخصی از دریاچه که شامل دیواره هایی پر از حفره های طبیعی است، زندگی می کنند. البته به نظر می رسد در حال حاضر تنها یک عدد از آنها باقی مانده باشد. به دلیل جثه نسبتا بزرگ آنها پیش از این تصور می شده، این جغدها شاه بوف باشند.

ما چهار مرتبه به محل زندگی جغد مذکور مراجعه کردیم و هر بار برای مدتی توقف کردیم و با دوربین دو چشمی داخل حفره هایی که دید بیشتری داشتند را جستجو کردیم. اما موفق به دیدن این جغد زیبا نشدیم. هفته گذشته نیز یک گروه توریست سوئیسی با هدف دیدن این جغد به دریاچه سد دز آمده بودند که آنها نیز آن را مشاهده نکردند.

به گفته آقای شهی زاده، جغد ماهیخوار به انتظار روی سطح آمدن ماهی هایی که شکارش هستند، روی صخره می نشیند و استتار بسیار بالایی دارد. معمولا تنها زمانی که برای شکار شیرجه می زند دیده می شود و با دنبال کردن مسیر پروازش می توان به محل نشستنش پی برد. متاسفانه ظاهرا امروز جغد ما اصلا گرسنه نبود!

گیاه جغدنمایی که ما را خوشحال و سپس ناامید کرد!

عقاب دوبرادر

چلچله کوهی کمرنگ

پرستوی دمگاه حنایی

کوکو

تیهو

آثار زادآوری پرندگان در منطقه به صورت جفت بودن آنها، وجود لانه های فعال و یا حمل غذا توسط جفت ها دیده می شد.

ده ها لانه چلچله (احتمالا چلچله کوهی کمرنگ)

لانه پرستوی دمگاه حنایی

لانه پرستوی دمگاه حنایی بر خلاف لانه سایر چلچله ها و پرستوهایی که قبلا دیده بودیم، دارای یک راهروی ورودی است.

لانه گنجشک سینه سیاه

ابعاد بزرگ لانه و در ورودی کوچک و مخفی آن جالب توجه است.

برای استراحت و صرف نهار در ساحل جزیره دریاچه پیاده شدیم و آقای شهی زاده برای آوردن نهار به روستا برگشتند. فضای جزیره بسیار آرام و رویایی با مناظر زیبا بود. آبهای اطراف نیز آکنده از ماهی های متنوعی بودند که به ساحل نزدیک می شدند.

ساحل جزیره سد دز

ماهی های متنوعی که در ساحل جزیره دیده می شدند. به نظر می رسید بیش از 4 گونه باشند. برخی ماهی ها یی که به ساحل نزدیک می شدند، نسبتا بزرگ بودند. بعد از وقوع بارندگی های شدید اخیر و باز کردن دریچه های سرریز سد، از ماهی هایی که مردم محلی در پایین دست رود دز صید کرده اند منتشر شده که در این تصاویر، طول ماهی ها به اندازه قد یک انسان متوسط می باشد!

قایق حامل نهار که به جزیره نزدیک می شود

بعد از صرف نهار، مجددا سوار قایق شدیم و به بخش های جنوبی تر سر زدیم. با اینکه پیش از نهار چندین ساعت روی قایق بودیم و مسافت قابل توجهی را طی کرده و مناظر زیبایی دیده بودیم، اما در گشت بعد از ظهر نیز با مناظر شگفت انگیز دیگری مواجه شدیم.

زیبایی های دریاچه سد دز

تاج سد دز که به دلیل بارندگی های اخیر و بالا رفتن سطح آب، تنهایک خط از آن قابل رویت است!

دیواره های مرتفع اطراف سد دز

تاج سد بین این دیواره ها قرار دارد. دیواره هایی که گویی غول ها بر آن با خط میخی یادگاری نوشته اند!

بعد از نزدیک به 5 ساعت گشت روی قایق و دو ساعت استراحت میانی در جزیره، در حالی که زیر تابش آفتاب کاملا برشته شده بودیم، به ساحل برگشتیم. 

دورنمای روستای پامنار در مسیر بازگشت

تمام مدتی که روی قایق بودیم، اگرچه در معرض مستقیم آفتاب قرار داشتیم، اما به دلیل حرکت قایق و نیز مجاورت با آب، گرمای هوا چندان احساس نمی شد. اما زمانی که قدم به ساحل گذاشتیم، تازه متوجه گرمای طاقت فرسا شدیم. به ویژه اینکه ماشین هایمان که 7 ساعت در آفتاب بوده اند، دیگر دمای مرکز خورشید را داشتند. لذا به خانه آقای شهی زاده رفتیم و با آب خنک دست و روی خود را شستیم تا قدری تحمل گرما آسان تر شود. به علاوه، سوپری کوچکی در مجاورت خانه ایشان قرار داشت که یک بطری دوغ محلی از آن خریدیم: خوشمزه ترین و خنک ترین دوغی که به عمرمان خورده بودیم! این دوغ چاشنی ویژه ای داشت که یادآور طعم دودی یا زغالی بود! به عبارتی زمانی که دوغ را می نوشیدیم، احساس می کردیم داریم همبرگر زغالی می خوریم!! برای خرید بطری دوم دوغ به مغازه رفتیم و در مورد طمع آن سوال کردیم. آقای فروشنده گفتند این چاشنی، یک گیاه محلی شبیه موسیر است که در زمان تهیه دوغ به آن اضافه می شود.

پس از خداحافظی از آقای شهی زاده، ساعت 6 عصر از پامنار حرکت کرده و به دزفول بازگشتیم. 

دورنمای دریاچه سد دز در غروب خورشید

اگرچه نوشیدن دوغ خنک و بودن مقابل کولر ماشین اندکی در کاهش احساس گرما تاثیر داشت، اما هنوز عطشمان برطرف نشده بود و احساس گرما و کم آبی شدید داشتیم. لذا به توصیه راحله و یاشار که به خوی با دزفول آشنایی دارند، به خیابان بستنی فروشها رفتیم و آب هویج بستنی خوردیم که بستنی آن از شیر گاومیش تهیه شده بود.

بعد از خنک شدن، به سمت اهواز حرکت کردیم تا فردا به همراه آقای رضا نیک فلک به تالاب هور العظیم برویم. ساعت 9 شب به اهواز رسیدیم و پس از انجام خریدهای ضروری به اقامتگاه رفتیم.

در این روز دو گونه آگاما، یکی در دیواره های اطراف دریاچه و دیگری پشت پنجره اقامتگاه شب گذشته مشاهده کردیم.

آگامای صخره ای پولک درشت

گکوی شکم زرد خانگی

با تشکر از دوست گرامی میثم مشایخ که در شناسایی این دو خزنده یاری نمودند.